سوره دخانسوره دخان سوره چهل و چهارم قرآن بوده و در جزء بیست وپنجم قرآن قرار دارد و مکی می‌باشد. ۱ - لغتشناسیمنظور از دخان، ماده گازی شکل و شبیه دود است که در پایان جهان و در آستانه قیامت، صفحه آسمان را می‌پوشاند. واژه «دخان» دو بار در قرآن به کار رفته است: در آیات ۱۱سوره فصلت : (ثم استوی الی السماء وهی دخان)و ۱۰ سوره دخان: (فارتقب یوم تاتی السماء بدخان مبین). مفسران درباره معنای «دخان» در آیه، نظریه‌های مختلفی ابراز کرده‌اند. ۲ - هدف سورهغرض سوره این است که کسانی را که به کتاب خدا شک دارند از عذاب دنیا و عذاب آخرت انذار کند. و این غرض را در این سیاق بیان می‌کند که: قرآن کتابی است روشن که از ناحیه خدا نازل شده بر کسی که او به سوی مردم گسیل داشته، تا انذارشان کند. و به این منظور نازل کرده تا رحمتی از او به بندگانش باشد. و در بهترین شب نازل کرده،شب قدر که در آن شب هر امری بطور خلل ناپذیری تقدیر می‌شود. سپس می‌فرماید: مردم- یعنی کفار- در باره آن خود را به شک می‌اندازند، و با هوی و هوس خود بازی می‌کنند، و به زودی عذابی دردناک در دنیا از هر سو ایشان را احاطه می‌کند، آن گاه به سوی پروردگار خود برمی گردند، و خداوند بعد از فصل قضاء و محاسبه دقیق با عذابی جاودانه از ایشان انتقام می‌گیرد. آن گاه برای آنان مثالی در خصوص عذاب دنیوی می‌آورد و آن داستان حضرت موسی علیه‌السّلام است، که به سوی قوم فرعون و برای نجات بنی اسرائیل گسیل شد، و فرعونیان او را تکذیب کردند، و خداوند به همین جرم در دریا غرقشان کرد. و سپس برای عذاب دومشان که آن را انکار می‌کردند، یعنی بازگشت به خدا در روز فصل قضا (قیامت) چنین اقامه حجت می‌کند که: قیامت آمدنی است، چه بخواهند و چه نخواهند. و در آخر پاره‌ای از اخبار قیامت را و آنچه بر سر مجرمین می‌آید و آنچه از انواع عذاب به آنها می‌رسد، برشمرده، و نیز بخشی از ثواب‌هایی را که به متقین می‌رسد که عبارت است از حیات طیب و مقام کریم، بیان می‌کند. ۳ - ویژگی‌ها۱. این سوره ۵۹ آیه به عدد کوفی، ۵۷ آیه به عدد بصری، ۵۶ آیه به عدد حجازی و شامی، ۳۴۶ کلمه و ۱۴۳۱ یا ۱۴۷۵ حرف دارد. ۲. در ترتیب نزول، شصت و چهارمین و در قرآن چهل و چهارمین سوره است و پس از سوره زخرف و پیش از سوره جاثیه در مکه نازل شد. ۳. از نظر کمیت از سوره‌های مثانی وکمتر از یک حزب قرآن است. ۴. گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد. ۵. بیست و پنجمین سوره‌ای که با حروف مقطعه آغاز می‌شود، پنجمین سوره از سور حوامیم و نیز پنجمین سوره از سوره‌های دارای سوگند است. ۴ - مطالب مهم۱. بیان عظمت قرآن در قالب سوگند، و نزول قرآن در شب قدر؛ ۲. خداشناسی؛ ۳. خلقت آسمان و زمین و هدف آفرینش؛ ۴. نشانه‌های آستانه وقوع قیامت؛ ۵. بخش‌هایی از تاریخ بنی اسرائیل (فرعون و قومش). [۸]
جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، ج۱، ص۳۱۶.
[۹]
هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷، شناخت سوره‌های قرآن، ص۳۵۴.
۵ - موارد کاربرد دخان در فقهاز آن به مناسبت در باب صلات سخن گفته‌اند. ۶ - احکام قرائت سوره دخانسوره دخان از حوامیم است و قرائت آن در نمازهاى واجب و مستحب، [۱۰]
كشف الغطاء ج۳،ص ۴۷۸ .
[۱۲]
بحار الانوار ج۹۲،ص ۲۹۹
در شب یا روز جمعه [۱۴]
رسائل الشهید الثانى ج۱،ص ۲۸۰.
و نیز صد مرتبه در هر شب از شبهاى ماه رمضان مستحب است ۷ - پانویس
۸ - منبعفرهنگ نامه فارسی علوم قرآن، برگرفته از مقاله «حم دخان». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام،ج۳، ص۵۸۶. رده‌های این صفحه : اسامی آیات و سور | خواص آیات و سور | سوره‌های قرآن | قرآن شناسی | قرآن شناسی | محتوای کلی آیات و سور
|